24 Aralık 2024
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) hastalığın yaklaşık beş yıl önce ilk kez bildirilmesinden bu yana COVID-19’a ilişkin durumun genel görünümünü veren epidemiyolojik güncelleme raporunu yayımladı.
COVID-19’a neden olan virus, SARS-CoV-2, belirgin mevsimsellik göstermeksizin dolaşıyor; ciddi akut hastalığa ve COVID-19 sonrası duruma neden olarak infekte etmeye devam ediyor. Etki ülkeden ülkeye değişirken surveyans, test ve dizileme çalışmalarının azalmasına ve uzun vadeli önleme programlarına entegrasyonun sınırlı olmasına bağlı olarak DSÖ’nün virusun dolaşımını, şiddetini ve evrimini izleme kapasitesi zorlanıyor. Son beş yılda COVID-19 surveyansıyla ilgili değişiklikler değişiklikler istikrarlıydı, ancak bunların entegrasyonu bölgeden bölgeye değişkenlik göstermektedir.
Pandeminin başlangıcından 10 Kasım 2024’e kadar DSÖ’ye 234 ülkeden 776.8 milyondan fazla doğrulanmış COVID-19 olgusu ve 7 milyondan fazla doğrulanmış ölüm bildirildi. COVID-19 ile ilişkili ölümlerin çoğu 2020, 2021 ve 2022’de meydana geldi ve bağışıklığın artması sayesinde ölümlerde önemli bir düşüş oldu. 14 Ekim-10 Kasım 2024 arasındaki son 4 haftalık raporlama döneminde dünya çapında 77 ülkeden COVID-19 olguları ve 27 ölüm bildirildi. Bildirilen yeni olgu sayısı önceki 28 güne kıyasla %39 oranında azaldı.
Genel olarak, 1000 hastaneye yatış başına yoğun bakım ünitesi yatışları, oranın 1000 hastaneye yatış başına 245 olduğu Temmuz 2021’deki zirveden bu yana azalmaktadır; 2022’nin başında 1000 hastaneye yatış başına 132’nin altına ve 2023’ün sonunda 1000 hastaneye yatış başına 69’un altına düşmüştür. 2024’ün başında 1000 hastaneye yatış başına yoğun bakım ünitesi yatışlarında bir artış olmuş, Mart ayında 1000 hastaneye yatış başına 191’in üzerine çıkmış ve Kasım 2024’ün başında 1000 hastaneye yatış başına 108’e düşmüştür. Bu arada, Haziran 2021’de 1000 hastaneye yatış başına 253’e ulaşan ölümler Ağustos 2023’te 1000 hastaneye yatış başına 59 seviyesine kadar kadar istikrarlı düşüş göstermiştir. Bu oran Ocak 2024’ten itibaren düşmeye devam ederek Kasım 2024’ün başlarında 1000 hastaneye yatış başına 41 ölüm olmuştur.
Genelde “uzun COVID” olarak adlandırılan COVID-19 sonrası durum (post-COVID-19 condition/PCC), semptomatik SARS-CoV-2 infeksiyonlarının tahminen %6’sının PCC semptomlarına yol açması nedeniyle sağlık sistemleri üzerinde önemli bir yük oluşturmaya devam etmektedir. Şiddetli COVID-19 PCC için önemli bir risk faktörü olsa da, PCC olgularının %90’ından fazlası (hafif infeksiyonların çokluğuna bağlı olarak) hafif COVID-19’dan sonra ortaya çıkıyor. Aşılama, PCC gelişmesi olasılığını azaltarak koruyucu bir etki sunuyor.
Başlangıçta yüksek gelirli ülkeler daha yüksek aşılama oranlarına sahipken COVID-19 aşı uygulaması 2021’den bu yana değişiklik gösterdi. DSÖ, aşı uygulamasının başlangıcından bu yana sürdürdüğü “sürekli” COVID-19 aşılama kapsamını ölçme uygulamasını Ocak 2024’ten itibaren değiştirerek yıllık aşı alımını ölçmeye geçti. Yeni izleme yaklaşımına göre, 2024’ün üçüncü çeyreğinin sonu itibarıyla, 90 Üye Devlette 39.2 milyon kişi (küresel nüfusun %31’i) bu yıl bir doz aşı oldu ve bunların 14.8 milyonu yalnızca yılın üçüncü çeyreğinde aşı oldu.
Güncelleme raporunda şunlar sunuluyor:
- Pandeminin başından bu yana küresel genel bakış
- SARS-CoV-2 test pozitifliği
- Morbidite ve mortalite eğilimleri
- Hastane yatışları ve yoğun bakım kabulleri
- SARS-CoV-2 varyantlarının dolaşımı
- Aşılamaya ilişkin güncelleme