6 Mayıs 2022
5 Nisan’da İngiltere’de görülen ilk vakadan bu yana üç kıtada 228 çocukta saptanmış durumda. O 228 çocuktan 17’sine karaciğer nakli yapıldığını, dördünün ise kurtarılamadığını söyleyen Prof. Dr. Önder Ergönül uyarıyor: “Çocuğunuzda sıra dışı ve geçmeyen bir kusma, ishal, karın ağrısı, ciddi halsizlik, iştahsızlık varsa hemen doktora götürün”.
Hocam siz yıllardır viruslarla ilgili araştırmalar yapıyorsunuz. ‘Gizemli hepatit virusu’ yeni bir pandeminin habercisi olabilir mi?
Geçtiğimiz hafta Lizbon’daki kongrede de üzerinde en çok konuşulan konu buydu. Şu anda tüm dünyada bilim insanları alarm halinde… Ne olduğu anlaşılmaya çalışılıyor. Size şöyle anlatmaya çalışayım… Ben o kongrede Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi ile Covid-19 arasında bir benzerlik olduğunu anlattım.
Nasıl bir benzerlik?
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi karaciğeri tutuyor, Covid-19 akciğeri… İkisi de virus ve viral hastalıklara yol açıyor. Tıpkı Ebola ve influenza gibi… Şuraya geleceğim, viral hastalıklar çok daha çabuk değişime, mutasyona, yani evrime uğruyor ve karşımıza öyle çıkıyor. Ve bu tür viruslar, Ebola da dahil, önce bir hafta kadar süren halsizlik, grip benzeri bir hastalık tablosu oluşturuyor. Tam iyileşme var derken, birdenbire daha da kötüleşebiliyor bazı hastalar. Mesela Covid 19’da ikinci haftada birbenbire akciğerler ciddi bir şekilde tutuluyor ve solunum sıkıntısı oluyor. Kırım-Kongo ise kanama mekanizmasında hayati bir organ olan karaciğerde değişikliklere yol açıyor. Sonuçta ikisi de virus, biri neden akciğeri tutuyor da diğeri karaciğeri? Mesela Batı Nil Ateşi hastalığını çok az insan bilir. Büyük İskender’in ölüm nedeni diye düşünülür. Atları tutar daha çok. Türkiye’de ilk kez 2010 yılında Manisa’da bir insan vakası görüldü. Sonra 2018’de İstanbul-Bağcılar’da 5-6 vaka görüldü. Bu da virusun yol açtığı bir hastalık.
Nasıl bulaşıyor?
Sineklerle bulaşıyor… Yine ilk bir hafta grip benzeri belirtilerle başlıyor. Ama o beyni tutuyor. Yani bu viruslardan biri akciğeri, biri karaciğeri, biri de beyni tutuyor.
Batı Nil Ateşi’nden ölüm oldu mu Türkiye’de?
Oldu tabii… Ama Türkiye’nin trajedisi şu, böyle bir olay Amerika’da ya da Almanya’da olsaydı, yüzlerce bilim insanı bu alanda çalışırdı, bizde çalışma yapılmıyor. Bizim geçen yıl Koç Üniversitesi İş Bankası İnfeksiyon Hastalıkları Araştırma Merkezi’ni kurmamızın nedeni bu işte. Nedeni belli olmayan her şeyin araştırılması gerekiyor. Mesela dün gizemli hepatit hastalığıyla ilgili bir tweet attım, ‘Bu tür vakalar varsa bizim merkezimize gönderin, ne olduğunu araştıralım’ diye… Çünkü yeni, bilinmeyen bir virusla karşı karşıya olabiliriz. Zira görüyoruz ki yavaş yavaş yayılıyor.
Türkiye’de de olabilir mi gizemli hepatit?
Olabilir tabii… Covid’i yaşadık. Elbette bu son pandemi olmayacak, yeni viruslar çıkacak. Geçtiğimiz 20 yıl içinde bile Kırım-Kongo’yu gördük, Ebola’yı gördük, ondan önce Adana’da Tatarcık hummasını gördük. Tatarcık denen çok küçük bir sinektir. Onunla bulaşır bu hastalık, öldürücü değil ama çok yaygın görülüyor. Şimdi de gizemli hepatit hastalığı çıktı. Akut karaciğer tutulmasına yol açıyor ama nedeni henüz bilinmiyor.
Sizce neden olabilir peki?
Şu anda dünya genelinde 228 vaka bildirilmiş durumda. Bunlar Covid’le ilişkili mi, değil. Peki Covid’le ilgili bir başka mutasyon olabilir mi? Bütün ülkelerde uzmanlar alarm halinde bu vakaları topluyor şu anda. İlk akla gelen şu, acaba bu çocuklarda Covid sonrası görülen bir durum mu, ya da uzun Covid’in bir sonucu mu? Peki adenovirus olabilir mi? Vakaların yarısından fazlası adenovirusla açıklanabilir. Ama bu neden oldu? Adenovirus neden birdenbire bütün ülkelerde ortaya çıktı? Bunların ortak öyküsü ne? Dünyanın her yerinde pandemi var, acaba bunlar Covid’in bir sonucu mu? Virus başka bir yapıya mı geçiyor? Henüz ne olduğunu bilmiyoruz. Buradaki en ilginç hipotez şu, tüm bunların ötesinde Covid-19’un bir mutasyonu, hatta adenovirusla etkileşme sonucu bir mutasyonu olabilir.
Adenovirus nedir?
Mide ve bağırsıkları tutabilen, ishal yapabilen bir virus. Ayrıca gözü de tutabiliyor. Geçici görme sorunlarına neden oluyor. Özel bir tedavisi yok. Adenovirus salgını hep olur. Genelde toplu yaşanan yerlerde, kreşlerde, kışlalarda ortaya çıkabilir. Ama burada ilginç olan, gizemli hepatit hastalığı aynı anda İngiltere’de oluyor, Amerika’da oluyor, gelişmiş ülkelerde de oluyor. Oysa bugüne kadar küresel bir adenovirus salgını bilmiyoruz.
Röportajın Devamı İçin Tıklayınız