1. Nakil sonrası dönemde alıcıda belli aralıklarla SARS-CoV-2 PCR taraması yapılmalı mıdır?
Taburculuktan hemen sonraki dönem, seyahat ve infekte bireylere maruz kalma nedeniyle SARS-CoV-2 infeksiyonu için en büyük riskin olduğu zamandır. Mümkünse alıcıların bu dönemde izole kalmaları ve aile üyeleriyle bile minimum temas halinde olmaları önerilmektedir. SARS-CoV-2 infeksiyonlarının toplumda yüksek oranda yaygın olduğu bilinen bir ortamda, gerekli olmayan klinik ziyaretler ertelenmeli veya mümkünse teletıp konsültasyonları ile değiştirilmelidir.
Akut COVID-19’u düşündüren belirti ve semptomları olan tüm nakil alıcılarının hekime başvurması ve SARS-CoV-2 için tanısal moleküler testlerin yapılması önerilir. Klinisyenler, semptom sergileyen tüm HKHN ve hücresel immünoterapi alıcılarında SARS-CoV-2 için tanı testi yapmayı düşünmelidir.
2. Otolog/allojenik HKHN sonrası dönemde SARS-CoV-2 PCR pozitifliği saptanan alıcılarda nasıl bir yol izlenmelidir?
HKHN sonrası hastalar, GVHD profilaksisi ya da tedavisi ve transplantasyon ilişkili komorbiteler nedeniyle COVID-19 gelişme ve ağır seyretme riski altındadırlar. Hem otolog hem de allojenik HKHN alıcılarında COVID-19 gelişen hastalarda genel sağkalım oranları düşüktür.
SARS-CoV-2 pozitif olan hastalar, laminer hava akımı olan odalarda veya pozitif basınçlı diğer odalarda (HEPA) tedavi edilmemelidir. Bu grup hastalarda ilaç etkileşimleri, ilaç toksisitesi ve immünosupresyonun seviyesine göre tedaviler planlanmalıdır. Tedaviler (antiviraller, antikor, kortikosteroidler, IVIG, antimikrobiyaller, antikoagülanlar vb.) güncel veriler ışığında uluslararası ve ulusal rehberler eşliğinde yapılmalıdır. Hastalar viral, bakteriyel ve fungal koinfeksiyonlar açısından yakın izlenmelidir.
Otolog/allojenik HKHN sonrası dönemde SARS-CoV-2 PCR pozitifliği saptanan alıcılarda kardiyak, santral sinir sistemi, karaciğer ve böbrek tutulumları olabileceği akılda tutulmalıdır.
3. Nakil sonrası dönemde SARS-CoV-2 PCR pozitifliği saptanan vericide nasıl bir yol izlenmelidir?
Aktif COVID-19 semptomu bulunan veya PCR testi pozitif ama asemptomatik olan vericilerin eğer temas riskleri varsa (birinci derece akrabalık, aynı evde yaşama vb.) alıcılarla teması mutlaka kesilmeli ve vericiler izole edilmelidir. COVID-19 tespit edilen vericiler mevcut klinik bulgular doğrultusunda takip ve tedavi edilmelidir. Sağlık Bakanlığı 14.01.2022 tarihli COVID- 19 takip ve tedavi rehberi önerilerine göre aşılama durumuna bakılmaksızın semptomları olan kişiler semptom başlangıcından itibaren, semptomu olmayan kişiler ise ilk PCR testi için numune alınmasından itibaren 7 gün boyunca izolasyona alınır, 7. günün sonunda semptomsuz veya hafif semptomlu olup son 24 saat içinde antipiretik almaksızın ateşi olmayan kişilerin izolasyonu PCR testi yapılmaksızın sonlandırılır. Ancak izolasyon süresi sonlanmış olmakla birlikte kısmi risk nedeniyle bu kişiler 10 güne kadar maske ve mesafeye azami dikkat etmelidir. Alıcı ile temas riski bulunan vericilere ise 10 gün izolasyon uygulanır.
Orta ve ağır hastaneye yatış gereken olgular için izolasyon 14 gün, yoğun bakıma yatış gereken olgular için ise ilk PCR pozitifliğinden sonra 20 gün olarak uygulanmalıdır. Avrupa Kemik İliği Nakli Derneği önerilerine göre bu süre semptomların iyileşmesinden sonra 14 gün devam etmelidir. İzolasyon süreleri genel popülasyondan çok farklılık göstermemekle birlikte vericinin ihtiyaç halinde periferik kan lenfositleri bağışlaması ya da ikinci kez hematopoietik hücre bağışı yapması gerekli olur ise iyileştikten sonra en az 28 gün sonra tekrar hücre toplama işlemi yapılabilir. Hastanın nakil ihtiyacı acil ise, verici tamamen iyi ve uygunsa alternatif verici de yok ise daha erken dönemde dikkatli ve ayrıntılı bir değerlendirme (tam iyileşme, hastalığın süresi ve ciddiyeti ve iyileşme sonrası test sonuçları gibi) yapılarak hücre toplama işlemi yapılabilir.
4. Aktif graft-versus-host hastalığı varlığında SARS-CoV-2 PCR pozitifliği saptanan alıcıda nasıl bir yol izlenmelidir?
COVID- 19’un bu hastalarda ağır şiddette seyretme riski bulunmaktadır. Bu nedenle bu hastaların daha yakından takip edilmeleri gerekmektedir. Mevcut bilgiler ışığında bu grup hastaların takip ve tedavisinde diğer HKHN hastalarından bir fark bulunmamaktadır.
KAYNAKLAR
- Waghmare A, Abidi MZ, Boeckh M et al. Guidelines for COVID-19 Management in Hematopoietic Cell Transplantation and Cellular Therapy Recipients. Bio Blood Marrow Transplant 26: 2020; 1983-94.
- Sharma A, Bhatt NS, Martin AS et al. Clinical characteristics and outcomes of COVID-19 in haematopoietic stem-cell transplantation recipients: an observational cohort study. Lancet Haematol. 8:2021; 185-93.
- COVID-19: EBMT Recommendations Version 16- 27.05.2021 https://www.ebmt.org/sites/default/files/2021-06/EBMT%20COVID-19%20guidelines%20v.%2016.03.pdf
- Anurathapan U, Apiwattanakul N, Pakakasama S, et al. Hematopoietic stem cell transplantation from an infected SARS-CoV2 donor sibling [epub ahead of print]. Bone Marrow Transplant. 2020. https://doi.org/ 10.1038/s41409-020-0969-3.
- TC Sağlık Bakanlığı Covid 19 Takip ve Tedavi Rehberi 14.01.2022. https://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/42333/0/covid-19gunceldonemdecovid19iliskiliizolasyonvekarintinauygulamalari-2pdf.pdf
- American Association of Blood Banks. Update: Impact of 2019 novel coronavirus and blood safety. Available at: http://www.aabb.org/advocacy/regulatorygovernment/Documents/Impact-of-2019-Novel-Coronavirus-on-Blood-Donation.pdf. Accessed July 8, 2020.
- US Food and Drug Administration. Updated information for human cell, tissue, or cellular or tissue-based product (HCT/P) establishments regardingthe COVID-19 pandemic.Available at: https://www.fda.gov/vaccinesblood-biologics/safety-availability-biologics/updated-informationhuman-cell-tissue-or-cellular-or-tissue-based-product-hctp-establishments. Accessed July 8, 2020
- Murphy GF. COVID-19 and graft-versus-host disease: a tale of two diseases (and why age matters). Laboratory Investigation (2021) 101:274–279 https://doi.org/10.1038/s41374-020-00520-2.