14 Kasım 2024
Kuş gribine yakalanan insan sayısı henüz az olsa da ölüm oranının %52 olması ve pandemiye yol açma riski nedeniyle yakından izleniyor. Hızlı evrimleşen virusun ağır hastalık yapıcı özelliğini koruyarak insandan insana bulaşabilme yeteneği kazanmasından endişe ediliyor.
Tavuk vebası da denen kuş gribi (avian influenza) Türkiye’de kümes hayvanlarında zaman zaman salgınlara neden oluyor.
Bu ay içinde, Tarım ve Orman Bakanlığı önce Konya’nın Meram, sonra da Eskişehir Sivrihisar’daki tavuk çiftliklerinde kuş gribi tespit etti. Çiftlerdeki hayvanlar itlaf edildi. Çevre karantinaya aldı.
2022’den bu yana, memelilerde de kuş gribinin yol açtığı ölümcül salgın vakaları artıyor. Hem kara hem de deniz memelileri bu durumdan etkilendi.
Çiftliklerde yetiştirilen kürk hayvanları, foklar, deniz aslanları ve diğer yabani ve evcil hayvanlarda da (tilki, ayı, su samuru, rakun, kedi, köpek, inek, keçi gibi) gözlendi.
İneğe geçmesi insanlara bulaşma riskini artırdı
Alarma geçiren haber Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nden geldi. Mart 2024’ten itibaren süt sığırlarında, kuş gribi tespit edildi. Kuşları infekte eden H5N1 virusunun ineğe geçmesi insanlara bulaşma riskini artırdı.
Bunun ardından ABD’den 1 Nisan 2024’te H5N1’in ilk kez sığırlardan insanlara bulaştığı olgu bildirildi. Mayıs’ta iki, Temmuz’da bir tane daha bildirilmesiyle 13 Kasım 2024 itibariyle ABD’deki olgu sayısı 46’ya ulaştı.
Yine yakın zamanda, Kanada’dan kümes hayvanlarıyla teması ve seyahat öyküsü olmayan genç bir hastada görülen ağır influenza hastalığı sırasında H5N1 saptandı. Bu da önemli bir gelişme olarak kaydedildi.
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Özlem Kurt-Azap kuş gribiyle ilgili sorularımızı yanıtladı. Azap’ın anlattıkları ve Türk Tabipleri Birliği (TTB) Uzmanlık Dernekleri Eşgüdüm Kurulu’nun (UDEK) konuyla ilgili bilgi notundan derlediğimiz 9 soru ve yanıtlarıyla kuş gribi:
Kuş gribi nedir?
Kuş gribi olarak da bilinen avian influenza, tüm kuş türlerini etkileyebilen bulaşıcı bir viral infeksiyon. Ancak daha nadiren memelileri de infekte edebilir. Tüm kuş türlerinin bu infeksiyona karşı duyarlı olduğu düşünülse de özellikle evcil kümes hayvanları sürüleri, hızla salgına dönüşebilecek infeksiyonlara karşı daha savunmasızlar. Yaban kuşları, doğal dirençleri sayesinde bu virusları hastalanmadan taşıyabilirler. Yaban su kuşları, bu virusların doğal bir rezervuarını oluşturur ve infeksiyonun evcil kümes hayvanlarına ilk bulaşmasında sorumlu olabilirler. Bu virusların kümes hayvanları arasında daha fazla evrim geçirmesi, herhangi bir belirti göstermeyen infeksiyonlardan, infekte kuşların yüzde 100’ünü öldürebilecek şiddetli salgınlara kadar geniş bir yelpazede klinik hastalıklara neden olabilen suşların oluşumuna yol açabilir.
Beş alt tip avian influenza A virusunun (H5, H6, H7, H9 ve H10 virusları) insan infeksiyonlarına yol açtığı biliniyor. İnsan infeksiyonlarına en sık neden olan avian influenza A virusu alt tipleri H5, H7 ve H9. Özellikle, A(H5N1) ve A(H7N9) virusları, insanlarda bildirilen avian influenza A virusu infeksiyonlarından sorumlu. Son yıllarda A(H5N6) ve A(H9N2) virusları da insan infeksiyonlarına neden oldu. A(H6N1), A(H10N3), A(H10N7) ve A(H10N8) gibi diğer alt tiplerle insan infeksiyonları az sayıda kişide tespit edildi.
İnsandan insana bulaş henüz saptanmadı
Niçin önemli?
H5N1 virusu, hayvanları infekte eden bir hayvan virusu olarak kalmaya devam ediyor. Kuş gribinin insan infeksiyonları, genellikle infekte kuşlara maruziyetle ilişkili. 2003’ten 1 Nisan 2024’e kadar dünya genelinde 23 ülkede influenza A (H5N1) virusunun neden olduğu toplam kuş gribi olgusu sayısı 889. Bunlardan 463’ü yani %52’si öldü. H5N1 virusu sürekli evrim geçiriyor. Potansiyel olarak insandan insana kolayca bulaşabilme riski taşıyor. İnsandan insana bulaşması halinde, pandemiye yol açma riski var. ABD’de infekte bir hayvanla bilinen hiçbir teması olmayan vaka görülmesi insandan insana bulaşma ihtimalini gündeme getirdi. Bununla ilgili araştırmalar sürüyor.
Nasıl bulaşır?
İnsanlardaki H5N1 virus infeksiyonu vakalarının hemen hemen hepsi, infekte canlı veya ölü kuşlarla ya da virusla kontamine olmuş çevrelerle (örneğin canlı hayvan pazarlarıyla) yakın temasla ilişkili. İnfekte memelilerden insanlara bulaşma vakaları da bazı durumlarda gözlendi. Kuş gribi viruslarının, infekte bir kişiyle yakın veya uzun süreli temas halinde bazı durumlarda çok sınırlı insandan insana bulaş göstermiş olabileceği düşünülüyor. Ancak insandan insana doğrudan bulaş bugüne kadar saptanmadı.
Belirtileri neler?
Belirtileri gribe benzese de daha şiddetli. Semptomları arasında ateş (genellikle yüksek ateş, 38 derece üstü), halsizlik, öksürük, boğaz ağrısı ve kas ağrıları bulunabilir. Göz kızarıklığı (konjonktivit) ve diğer solunum dışı semptomlar da görülebilir. ABD’deki bazı olgularda göz kızarıklığı şikayetiyle hastaneye başvurulduğunda bu infeksiyon saptandı. İnfeksiyon hızla ilerleyerek ciddi solunum yolu hastalıklarına ve nörolojik değişikliklere (bilinç değişikliği veya nöbetler) yol açabiliyor.
H5N1 virusu, infekte hayvanlara veya bu hayvanların bulundukları ortamlara maruz kalan, ancak semptom göstermeyen kişilerden alınan örneklerde de tespit edildi.
Haberin Devamı İçin Tıklayınız