13 Ekim 2024
Yeni yayımlanan bir araştırma, COVID-19 geçirmenin, kalp krizi, felç ve ölüm riskini iki katına çıkardığını gösterdi. Araştırmanın ilginç bir bulgusu var: 0 kan grubundakilerde bu risk daha düşük.
Araştırmayı Cleveland Klinik ile Güney Kaliforniya Üniversitesi’nden bilim insanları yaptı. Kayıtları iyi tutan Birleşik Krallık verilerinden yararlanıldı. Şubat-Aralık 2020 tarihleri arasında, aşılardan önce COVID-19’a yakalanan 10 bin 5 kişi ve infekte olmayan 217 bin 730 kişiye ait verilere bakıldı.
COVID-19 aşılarının kardiyovasküler hastalıkları ve buna bağlı ölümleri artırdığı iddiası peş peşe gelen araştırmalarla yalanlanırken, bu çalışma buna yol açanın infeksiyonun ta kendisi olduğunu söylüyor.
Herhangi bir tür COVID-19 infeksiyonu geçirenlerin, teşhisten sonraki üç yıla kadar kalp krizi, felç ve ölüm gibi büyük bir kardiyak olay geçirme olasılığının iki kat daha fazla olduğu bulundu. Risk, COVID-19 nedeniyle hastaneye kaldırılan (ağır geçiren) hastalarda önemli ölçüde daha yüksekti. Hatta infeksiyon, hastaların daha önce var olan bir kalp hastalığından da etkiliydi.
0 kan grubu daha az etkileniyor
İleri genetik analizler kan grubu 0 olmayanların (A, B veya AB) COVID-19 sonrası olumsuz bir kardiyovasküler olay yaşama olasılığının daha yüksek olduğunu da ortaya koydu. Kan grubuyla infeksiyon arasındaki ilişki, virus ile kan grubunu belirleyen genetik kodun arasında olası bir etkileşim olduğunu gösteriyor. Daha önce yapılan başka araştırmalar, A, B ve AB kan grubuna sahip kişilerin COVID-19’a yakalanma riskinin daha yüksek olduğunu da göstermişti. Yüz kişiden yaklaşık 30’u 0 kan grubuna sahip.
Çalışma, Arteriosclerosis Thrombosis and Vascular Biology dergisinde yayımlandı.
Son verileri yorumlayan araştırmacılar, bir milyardan fazla insanın COVID-19 geçirdiğini, kalp krizi, felç, ölüm riskinin üç yıl boyunca azalmadığını bu nedenle de kardiyovasküler hastalıkta artış beklendiğini söyledi.
Kalp damar hastalarında risk 12 kat artıyor
Araştırmayı değerlendiren Türk Tabipleri Birliği Başkanı ve Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi, infeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı Prof. Dr. Alpay AZAP, şunları söyledi: “Aşılar kalp krizini artırıyor diye suçlanırken biz hep bunu söylemeye çalışıyorduk. Asıl bunu yapanın COVID-19 hastalığının, virusunun kendisi olduğunu anlatmaya çalıştık. Bir kez daha anlaşıldı ki aşılar bu riski azaltan koruyucu önlemler aslında.”
COVID-19 infeksiyonu sırasında, başka bazı infeksiyonlarda olduğu gibi bağışıklık sistemi bazen aşırı yanıt veriyor. Bu süreç kanın pıhtılaşmasını kolaylaştırıyor. Dolayısıyla zaten damar darlığı, damar kireçlenmeleri (ateroskleroz) olan hastalarda kalp krizi ve felce sebep olabiliyor.
Azap, bu çalışmanın ilginç yanının, infeksiyonun geçirilmesinin üzerinden üç yıl sonra bile kalp krizi ve felç etkisinin devam etmesi olduğunu söyledi.
Buna daha önce kalp ve damar hastalığı bulunmayanlar da dahil. Daha önce kalp damar hastalığı tanısı olanlarda infeksiyon riski 12 kat artarken, olmayanlarda yedi kat artıyor.
Bunun sebebi henüz çok net değil. Ama virusun (SARS-CoV-2) vücudun bağışıklık sistemini çok uyardığı ve akut dönemde kanın pıhtılaşmasını kolaylaştırdığı biliniyor. Ayrıca damarların iç yüzeyini döşeyen hücreleri de tutabiliyor. Hatta plaklar varsa oraya da yerleşebiliyor.
Azap burada da bağışıklık sistemini uyarmaya devam ettiğini anlattı: “Teorik olarak bağışıklık sisteminin damarı döşeyen hücrelerle, plaklarla uğraştığını ve onların büyümesine ve tıkanıklığa sebep olabileceğini zaten düşünüyorduk. Bunu gösteren bir takım ön bulgular da vardı. ‘Bunun klinik olarak bir sonucu da var mı?’ sorusunun yanıtı bu çalışmayla geldi. Dolayısıyla SARS-CoV-2 bizim daha önceden gördüğümüz solunum yolu viruslarından oldukça farklı olduğunu her vesileyle ispatlıyor.”
Uzamış COVID
COVID-19 infeksiyonunu geçirenlerin %10’unda uzamış COVID gelişiyor. İnfeksiyon atlatılsa da uykusuzluk, konsantrasyon güçlüğü, nefesle ilgili sorunlara bağlı halsizlik, bitkinlik, yaygın kas ağrılarına yol açıyor.
Azap yeni araştırmanın virusun bir başka etkisini net ortaya koyduğunu söyledi: “Kalp damar sağlığını da etkileyen bir virus bu artık. COVID-19’un bütün komplikasyonları infeksiyonu ağır geçirenlerde daha belirgin ve sık.”