5 Haziran 2024
Tıpta Uzmanlık Kurulu Müfredat Oluşturma ve Standart Belirleme Sistemi (TUKMOS) Komisyonu tarafından hazırlanan İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Eğitimi Çekirdek Müfredatı Taslağı, derneğimizin Eğitim Programlarını Geliştirme Komisyonu ve Eğitim ve Yeterlik Yürütme Kurulu tarafından değerlendirilmiştir. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği olarak önerilerimiz aşağıda yer almaktadır.
1. Genel öneri:
- İHKM uzmanlık eğitimi veren merkezlerde kliniğe ait bakteriyoloji laboratuvarlarının olması gerekmektedir. Kurum politikaları gereği kendine ait laboratuvarı olmayan Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları bölümündeki uzmanlık öğrencilerinin eğitimdeki eksikliklerinin tamamlanması için eğitimlerinin ilk yıllarında üç ay ve üçüncü yılında üç ay olmak üzere toplam altı ay süreyle merkez tıbbi mikrobiyoloji laboratuvarında eğitim alması önerilir.
2. İlgili maddelere ilişkin öneriler:
Madde 3: Temel Yetkinlikler
Klinik yetkinlikler:
Klinik yetkinliklere aşağıda verilen başlık ve alt başlıkların eklenmesi önerilir:
Davranışsal, sosyal ve beşeri bilimler
- Doğa kaynaklı afet ilişkili infeksiyonlar (afetler ve aşırı hava olayları-sel, aşırı yağışlar, sıcak hava dalgaları, kuraklık vb.)
- Doğa kaynaklı afet yönetiminde infeksiyon önleme stratejileri
- Savaş/terörün yıkıcı etkisinde infeksiyon önleme stratejileri
- Göçlerle ilgili infeksiyonlar
- Nükleer ve endüstriyel kazalarda olası infeksiyonlar
- Geriatrik hastada infeksiyon hastalıkları yaklaşımı
- Koruyucu ve tedavi edici uygulamalara uyumsuzluk/red (örn; aşı karşıtlığı) durumlarına karşı stratejiler
- Tıp ve sağlıkla ilgili ulusal ve uluslararası belgeler, yasal mevzuat ve etik kodlar
- Aydınlatılmış onam ve özellikli durumlar
- Online sağlık uygulamaları
- Zorla tedavide yasal ve etik durumlar
- Cinsel saldırıda yaklaşım ve yasal sorumluluklar
- Hasta hakları ve sorumlulukları
- Hekim hakları ve sorumlulukları
- Kötü haber verme
- Sağlık profesyonellerine yönelik şiddetten korunma yöntemleri
Girişimsel yetkinlikler:
Girişimsel yetkinliklere lisans eğitimi kapsamında yer alan aşağıda belirtilen yetkinliklerin (yetkinlik düzeyi) eklenmesi önerilir:
- Biyolojik materyalle çalışma ilkelerini uygulayabilme (4) (*)
- Arteryel kan gazı alma ve yorumlama (4)
- Kene çıkartabilme (4)
- Nazogastrik sonda uygulayabilme (4)
- Cerrahi debridman gerekmeyen yara bakımı yapabilme (3)
- Plevral ponksiyon/torasentez yapabilme (2)
- Vaginal örnek alabilme (3) (**)
- Solunum fonksiyon testlerini değerlendirebilme (3) (**)
- Sağlık çalışanlarının sağlığının korunması ile ilişkili önlemleri alabilme (4)
- Toplu yaşam alanlarında infeksiyonları önleyici önlemleri alabilme (4)
- Bilimsel verileri derleyebilme, tablo ve grafiklerle özetleyebilme (4)
- Bilimsel verileri uygun yöntemlerle analiz edebilme ve sonuçlarını yorumlayabilme (3)
- Bir araştırmayı bilimsel ilke ve yöntemleri kullanarak planlayabilme (3)
- Güncel literatür bilgisine ulaşabilme ve eleştirel gözle okuyabilme (4)
- Klinik karar verme sürecinde kanıta dayalı tıp ilkelerini uygulayabilme (4)
*Tıp lisans eğitiminde aynı etkinlik düzeyiyle yer aldığından ve düzey yükseltilmediğinden uzmanlık eğitim müfredatında yer alması tartışmalıdır.
**Tıp lisans eğitiminde aynı yetkinlik düzeyiyle yer almaktadır. Ancak alanımızın uzmanlık eğitim müfredatında yer alması konusu tartışmalıdır. Örneğin; 3 düzeyinde vaginal örnek alınabilmesi için klinikte vaginal muayene masasının yer alması ve spekulum kullanma eğitiminin verilmesi gerekmektedir. Ancak bu hedefler ulaşılabilir görünmemektedir.
Not: Komisyonda plevral ponksiyon/torasentez yapabilme, kemik iliği biyopsisi yapma, karaciğer biyopsisi yapma ve eklem sıvısı örneği alma yetkinlik düzeylerinin 2/3’e yükseltilmesi önerisi tartışılmıştır. Bu öneriyi destekleyen ve desteklemeyen üyeler bulunmakta olup fikir birliğine varılmamıştır. Bu invazif girişimlerin düzeyinin yükseltilmesinin İHKM asistan ve uzman hekimlerine diğer branşlarca ek sorumluluk yüklenmesine neden olabileceği düşünülmüştür.
Çekirdek müfredat taslağında yer verilmiş olan aşağıdaki girişimsel yetkinlik düzeyinin değiştirilmesi önerilir:
- Parasentez yapma düzeyinin 3’ten 2’ye düşürülmesi
Klinik ve girişimsel yetkinliklerin sıralandığı tablolarda verilen düzey, eğitim yılı ve portföy tanımlamalarının açıklamaları tablo altında verilmelidir:
- Düzey: Asgari/üst düzey olduğu belirtilmelidir.
- Eğitim yılı: Eğitim yılı başlangıcı/sonu olduğu belirtilmelidir.
- Portföy sayıları: Bu sayıların nasıl belirlendiği anlaşılamamaktadır. Bu sayıların bilimsel verilere ve/veya deneyime dayanarak belirlendiği bilgisi paylaşılmalıdır.
Madde 4: Öğrenme ve Öğretme Yöntemleri
- Yetkinliklerin öğrenme ve öğretme yöntemlerinin kazanıma uygun olmadığı tespit edilmiştir.
- İlgili tabloda verilmiş olan yöntem kısmıyla ilgili sütunun kaldırılması, açıklamalarda “Öğrenim hedefinin doğasına uyacak uygun öğrenme ve öğretme hedefinin uygulanması” ifadesinin eklenmesi önerilir.
Madde 5: Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri
- Ölçme ve değerlendirme yöntemlerine ulusal düzeyde yılda 1-2 kez “Gelişim Sınavı” adıyla yapılacak (Klimik Derneği, kamu kurumları, ÖSYM, Sağlık Bakanlığı) sınav eklenmelidir. Bu sınavın öğrenme düzeyinin ve düzey gelişiminin değerlendirilmesi ve ulusal müfredatın eğitim veren klinikler arasında değerlendirmeyi sağlaması açısından faydalı olacağı düşünülmüştür.
- İlgili tabloda eğitim yöntemini ölçme-değerlendirme yönteminin verildiği görülmektedir. Ancak bu uygulamanın doğru olmadığı, bir eğitim yöntemini tek bir metodun ölçemeyeceği ve bu sütunun kaldırılmasının uygun olacağı düşünülmüştür.
Komisyonumuz İHKMEYK ve Klimik Yönetim Kurulu’na Klimik Derneği tarafından asistan gelişim sınavları yapılması konusunda öncü olmasını önermektedir.
Madde 6: Rotasyon Dalları, Süresi ve Öğrenim Hedefleri
- Çocuk sağılığı ve hastalıkları rotasyonunun müfredattan kaldırılması görüşüldü. Ancak özellikle çocukluk çağı aşılama programları, HIV ile yaşayan annenin bebeğine yaklaşım vb. alanımızı da yakından ilgilendiren konu/sorunları tartışma/eğitim fırsatı doğurduğu görüşü ön plana çıktı. Bir aylık rotasyon süresinin 18 yaş altı hastalara bakma sorumluluğunu İHKM uzmanlarına yükleyemeyeceğinin altı çizildi.
- Göğüs hastalıkları rotasyonu içerisinde akciğer tüberkülozu yetkinlik düzeyi T, A yerine TT olarak değiştirilmelidir.
- Özellikle ikinci basamak hastanelerde İHKM uzmanı olarak görev yapan meslektaşlarımıza geçtiğimiz yıllarda birebir yoğun bakım hastası takip etme sorumluluğu verilmeye çalışılmıştır. O dönemde eğitim müfredatı içerisinde yoğum bakım yetkinliklerinin bulunmadığı meslektaşlarımız tarafından kendi kurumlarına ve üst otoritelere bildirilmiştir. Takiben eğitim müfredatı içerisine yoğum bakım bilim dalı rotasyonunun dahil edilmesi şaşırtıcıdır. Taslak müfredatta yoğum bakım bilim dalı rotasyonu dahilinde kazanılması önerilen yetkinlikler çok geniş olup İHKM uzmanlık alanının sınırları dahilinde değildir. Bu yetkinliklerin gözden geçirilmesi önerilir.
Madde 7: Eğitim Standartları
- Uzmanlık eğitimi için “eğitim atmosferi ve eğitim iklimi” gereklidir. Ancak hiçbir uzmanlık alanının eğitim müfredatında; “Bu eğitimin verilebilmesi için ilgili kurumda “X” Uzmanlık Eğitim Programı bulunması zorunlu değilken, madde 7.2 Mekan Standartları 7.2.3’de İHKM eğitimi verecek kurumda İç Hastalıkları ve Genel Cerrahi Uzmanlık Eğitim Programı bulunmasını zorunlu tutmaktadır. Eğitim için gerekli ortamın sağlanabilmesi için bu koşul diğer eğitim programları için de gereklidir. Bu koşul diğer programlar için sağlanamayacaksa İHKM çekirdek eğitim müfredatından da çıkarılması önerilir.
- Bir üst paragrafta bildirilen zorunluluktan ziyade kurumun yatak sayısının ve İHKM uzmanlık eğitimi veren kliniğin öğretim elemanları sayısının daha önemli olduğu görüşü ön plana çıkmıştır. Eğitimin verilebilmesi için minimum yatak sayısı ve minimum yoğun bakım yatak sayısı belirlenmelidir.
- Kurumun İHKM uzmanlık eğitimi verebilmesi için en az biri profesör olmak üzere en az üç eğiticisi olması gerektiği düşünülmektedir.
- Eğitici sayısıyla asistan sayısı arasında makul bir ilişki bulunmalıdır. Eğitici sayısına ve eğiticinin unvanına göre eğitim verebileceği azami asistan sayısı belirlenmelidir.
- Asistan nöbet döngüsünün, hasta güvenliğinin ve eğitimin sağlanabilmesi için klinikte en az beş İHKM asistanın olması sağlanmalıdır.
- Eğitim veren kurumun fiziksel koşulları ve öğretim üyesi sayısı gibi standartlar için Klimik Derneği Akreditasyon Komisyonu’nun görüş ve önerilerine başvurulabilir.
