13 Mayıs 2024
DSÖ kuş gribi konusunda neden endişeli? Kimler risk altında? Kendimizi nasıl koruyabiliriz ve salgın sırasında hangi yiyecekleri tüketmek güvenli? Dr. Wenqing Zhang ‘Science in 5’te beş soruda açıklıyor.
VGS: Kuş gribini duyuyoruz. DSÖ bu konuda neden endişe duyuyor? Kimler risk altında ve kendimizi nasıl koruyabiliriz? Bu konuda konuşmak için Dr. Wenqing Zhang ile beraberiz. Hoş geldiniz Wenqing, bize kuş gribini ve insanları nasıl etkilediğini anlatır mısınız?
WZ: Kuş gribi, kuşlarda bir virusun neden olduğu bir hastalıktır. Bazen virus onları hasta eder, ancak bazen kuşlar hastalanmaz ve virusun taşıyıcısı olurlar. Bu virusu tilki, vizon, fok ve deniz aslanı gibi memelilerde ve son olarak ABD’de ineklerde de gördük. Nadir durumlarda, infekte kuşlarla, memelilerle veya kontamine ortamlarla temas ettiklerinde insanlar da infekte olabilirler.
VGS: Peki Wenqing, eğer insanlarda infeksiyonlar bu kadar nadir görülüyorsa DSÖ neden endişe duyuyor?
WZ: Şu ana kadar 900’e yakın insan infeksiyonu rapor edildi. Her ne kadar sayı diğer birçok salgınla kıyaslandığında büyük görünmese de, insanlardaki her infeksiyonun virusun insan popülasyonunda yerleşmek üzere bir girişimi olduğunu aklımızda tutmamız gerekiyor. Şans şu ana kadar zayıf olsa da, bir kez yalnızca bir kez başarılı olursa, bu bir grip salgınının başlangıcı olur. Bu salgın 2009 salgını kadar hafif olabilir, ama İspanyol gribi olarak da bilinen 1918 salgını kadar yıkıcı da olabilir. İşte bu yüzden kuş gribinden endişe duyuyoruz ve çok yakından izliyoruz.
VGS: Kimler kuş gribi için riski altındadır?
WZ: Canlı veya ölü infekte kümes hayvanlarına veya başka infekte hayvanlara veya canlı kuş pazarları gibi kontamine ortamlara maruz kalan herkes risk altındadır. Özellikle ev ortamında kesim, tüylerinin yolunması, çiğ etin işlenmesi ve kümes hayvanlarının tüketime hazırlanması da risk faktörleridir. Dolayısıyla kümes hayvanı yetiştiricisiyseniz veya bahçenizde tavuklarınız varsa, kuş gribine yakalanma riskiyle karşı karşıya olduğunuzun farkında olmanız gerekir. Son zamanlarda ABD’de ineklerde kuş gribi tespit edildiğinden, süt çiftliğinde işçisiyseniz kuş gribine yakalanma riskiyle karşı karşıya olduğunuzu da bilmeniz gerekir.
VGS: Wenqing, bu virusun sürekli evrim geçirdiğini biliyoruz. DSÖ’nün olası bir salgına karşı ülkeleri nasıl hazırladığını anlatır mısınız?
WZ: Grip salgını riski süreklidir ve GISRS olarak da adlandırılan Küresel Grip Gözetim ve Müdahale Sistemi adı verilen uzun süredir devam eden dünya çapında bir sistem tarafından yakından izlenmektedir. Bu sistem, grip pandemisine yol açacak bir virus insan popülasyonuna girdiğinde hızla tespit edecek, ardından da laboratuvar tanıları ve aşıların geliştirilmesi de dahil olmak üzere bir dizi tepkiyi harekete geçirecek. Buna ek olarak, DSÖ tarafından ülkelerin özel pandemi müdahale ihtiyaçlarına göre uyarlanmış bir dizi pratik kılavuz hızla yayımlanacaktır. İşte bu yüzden nasıl değiştiğini görmek için virusu dikkatle izlemek önemli.
VGS: Bir salgın durumunda hangi gıdaların tüketilmesi güvenlidir?
WZ: Çiğ süt, yumurta ve et tüketmekten kaçının. Pastörize veya uygun şekilde kaynatılmış süt, iyi pişmiş yumurta ve et tükettiğinizden emin olun. Çiğ ürünlerle uğraşıyorsanız, öncesinde ve sonrasında ellerinizi yıkadığınızdan emin olun ve diğer gıda güvenliği uygulamalarını takip edin. Kuş gribi olsa da olmasa da, bu aslında bizim daimi tavsiyemizdir, çünkü bu uygulamalar sizi birçok hastalıktan korur.
VGS: Peki, bir salgın durumunda halkın kendini korumak için başka ne yapması gerekir?
WZ: Tedbirli olun. Kuş gribinden etkilenen bölgelerde hayvanlarla teması en aza indirin. Hayvan dışkısı ile kirlenmiş yüzeylerle temastan kaçının. Yabani kuşlar da dahil olmak üzere ölü veya hasta hayvanlarla temastan kesinlikle kaçının. Ölü hayvanları bildirin veya yerel yetkililerle iletişime geçerek bunların kaldırılmasını talep edin. Özellikle hayvanlarla ve onların ortamlarıyla temas ettikten sonra ellerinizi sık sık ve iyice yıkayın.