Zorunlu Aşı Sorunu Yeniden Gündeme Geldi

28.10.2016

Anayasa Mahkemesi’nin 26 Ekim 2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kararıyla birlikte zorunlu aşı sorunu yeniden gündeme geldi.

Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, Anayasa Mahkemesi, anne babası istememesine karşın, yeni doğan bebeğe çocukluk dönemi aşılarının uygulanmasının hak ihlali olduğuna hükmetti. Topuk kanı alınması ise ihlâl sayılmadı.

Posta gazetesinin haberine göre karar, Mersin’deki bir çiftin yeni doğan bebeklerine, aşı yapılması ve topuk kanı alınmasına karşı çıkmaları üzerine gelişen hukuki sürecin ardından geldi. Mersin 2. Çocuk Mahkemesi, bebek için aşı uygulanması ve topuk kanı alınması bağlamında sağlık tedbiri uygulanmasına karar verdi. Karara yapılan itirazın Mersin 3. Çocuk Mahkemesince reddedilmesinin ardından, bebeğin anne, babası Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulundu.

Yüksek Mahkeme, bebeğin maddi ve manevi varlığının korunması ve geliştirilmesi hakkının, zorunlu aşı uygulaması yönünden ihlâl edildiğine, zorunlu topuk kanı uygulaması açısından ise ihlâl edilmediğine karar verdi. Ayrıca, ihlâlin ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasına hükmedildi.

Kararda, “Bunun yanı sıra 1593 sayılı Kanun’da münferiden çiçek aşısının mecburi bir aşı olarak öngörüldüğü ve söz konusu yükümlülüğün zaman ve kişi grupları dikkate alınarak Kanun’un 88-94. maddelerinde ayrıntılı olarak düzenlendiği görülmektedir. Bunun dışındaki aşı uygulamasının Bakanlığın ilgili genelgesi kapsamında ve belirlenen program çerçevesinde yapıldığı görülmekle birlikte genel ve zorunlu aşı uygulamasına dayanak oluşturacak bir kanun hükmünün mevcut olmadığı anlaşılmaktadır” ifadelerine yer verildi.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi ve TTB Halk Sağlığı Kolu, Anayasa Mahkemesi’nin kararıyla yeniden gündeme gelen ve zorunlu aşıların ebeveyn rızası olmadan yaptırılamayacağı yönündeki tartışmalarla ilgili olarak yazılı bir açıklama yaptı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“Hatırlatmak açısından, 2015 yılı Kasım ayında bir aile çocuğuna aşı yaptırmayı reddetmiş, Sağlık Bakanlığı’nın yerel mahkemeye yaptığı başvuru sonucu mahkeme, bebeğin sağlık hakkı ve kamu yararı gözetilerek, aile istemese de zorla aşı yaptırılabileceğine karar vermişti. Aile bunun üzerine Anayasa Mahkemesine başvurmuştu. Anayasa Mahkemesi ise yerel mahkeme kararını reddetmiş, “yasal bir düzenleme ile kısıtlama getirilmediği sürece anne-baba rızası olmadan mahkeme kararıyla bile olsa çocuğa zorunlu aşı yaptırılamayacağına” karar vermişti. Bu kararını verirken Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nda bazı hastalıklara karşı aşı yaptırma zorunluluğu bulunmasına karşın, bebeğe yapılacak aşıların burada yer almadığı öne sürülmüştü ve bu konuda özel bir yasal düzenleme yapılmasının gerekli olduğu sonucuna varılmıştı.

…

Ne yazık ki aradan geçen bir yıl içinde aşılamayla ilgili yasalar çıkartılamadı. Anayasa Mahkemesi’nin 26.10.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan yeni bir kararında, yine aşılamaya ve bebeğin topuğundan kan alınmasına karşı çıkan bir aileden söz edilmektedir. Ailenin aşı yapılması ve kan alınmasına itirazı yerel mahkeme tarafından reddedilmişse de, Anayasa Mahkemesi bir yıl önce verdiği karara uygun olarak ailenin rızası olmadan çocuğa aşı yapılamayacağı kararını yinelemiş, zorla aşı yapımını bir “Hak İhlali” saymıştır. Mahkeme bu kararını Anayasa’nın 17. Maddesinde yer alan “Maddi ve manevi varlığın korunması” güvencesine dayandırmaktadır. Mahkeme bu güvencenin ancak acil bir durumda veya tıbbi bir zorunluluk nedeniyle, o da bu konuda yasal bir gerekçe varsa ihlal edilebileceğini belirtmektedir. Nitekim Mahkemenin aynı kararında topuktan kan alınmasının bir hak ihlali olmadığı, çünkü metabolik hastalıkların erken teşhisiyle ilgili olarak yasal dayanakların ve bunlara uygun çıkartılmış genelgelerin bulunduğu belirtilmektedir.

Aşılar tıbbın bulaşıcı hastalıklarla savaşımındaki en etkili silahlardır. Yüzyıllardır insanlığın en büyük sağlık sorunu olan bulaşıcı hastalıklar ve bunların salgınları aşılar kanalıyla büyük ölçüde azaltılabilmişlerdir. Öldürücü çicek hastalığı yeryüzünden silinmiştir; çocuk felci ve kızamık sıradadır. Aşılar çocuklarımızı ciddi hastalık tehditlerinden korumaktadır. Yararları yanında nadir görülen ve çoğu hafif  geçen yan etkileri bütün dünyadaki veliler tarafından göze alınmaktadır.

Biz TTB olarak, bütün ailelere çocuklarının geleceğini ve ülkedeki diğer çocukların sağlığını düşünmelerini, çocuklarının aşılarını zamanında ve tam olarak yaptırmalarını diliyoruz. Sağlık Bakanlığı’na da, şimdiye kadar yaşanılan sıkıntıları aşacak olan yasa teklifini bir an önce yapmasını öneriyoruz.

Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi

TTB Halk Sağlığı Kolu”

Resmi Gazete’de Yayımlanan Anayasa Mahkemesi Kararı için [Tıklayınız]

Posta Gazetesi’nde Yayımlanan Haberin Tam Metni için [Tıklayınız]

TTB Merkez Konseyi ve TTB Halk Sağlığı Kolu Yazılı Açıklaması için [Tıklayınız]