Yararlı bakterileri korumak mümkün mü?

29 Ağustos 2015 Cumartesi

Damla Çeliktaban / HT MAGAZİN

ANTİBİYOTİKLER bakteriyel hastalıkları tedavi ediyorlar ama vücudumuzda yaşayan sağlığımıza faydalı bakterilere de zarar veriyorlar. Özellikle bağırsak florasında yaşayan yararlı bakteriler ömür boyu sağlığımız için önemli oyuncular. Hem onları korumak hem de antibiyotik direnci geliştirmemek için antibiyotikleri sadece etkili oldukları bakteriyel hastalıklara karşı kullanmak gerekiyor. Yoksa zararları yararlarından büyük olabiliyor. Çarşamba günü başlayıp perşembe günü devam ettiğim antibiyotik direnci konusunun sonuncusu bugün.

Sorularımı yanıtlayan Türk KLİMİK Derneği Antibiyotik Direnci Çalışma Grubu Üyelerine sonsuz teşekkürlerimle… Sonbahara sağlıkla adım atmak umuduyla…

-Antibiyotiklerin bağırsak florasında yol açtığı tahribatı en aza indirgemek ya da antibiyotik kürü sonunda iyileştirmek için yapabileceğimiz bir şey var mı?

Sindirim sistemi mikrobiota adı verilen, hastalandırıcı bakterilerin yerleşmesine karşı koruyucu, karmaşık, yüksek sayıda bakteri topluluğuna sahiptir. Bağırsak florasının antibiyotiklerin etkisi altında değişmesi bağırsak koruyucu bakterilerin azalmasına, clostridium difficile gibi patojen bakterilerin bunların yerini almasına neden olmaktadır. Clostridium difficile Amerika’da hastane kaynaklı enfeksiyonların temel nedenlerinden biridir. İshallere, ateş, kanlı ishal ve karın ağrısı hatta ölümle sonuçlanan enfeksiyonlara neden olabilirler. Amerika’da yılda 14 bin ölüme neden oldukları bildirilmiştir.

Birçok antibiyotik kullanımı sırasında bağırsak florasında değişikliğe yol açar. Bu penisilinler, sefalosporinler, klindamisin ve benzeri antibiyotik gruplarında diğerlerinden daha fazla görülmüştür. Antibiyotikler mikrobiota yapısı ve farklı bakterilerin buraya yerleşmesine karşı dirençle farklı biçimde etkileşirler. Antibiyotiğin geniş kapsamlı olması, kullanma süresi, kullanma yolu ve kişisel faktörler de bu durumu etkiler.

BEBEKLERDE ANTİBİYOTİK KULLANIMINA DİKKAT!

Yapılan çalışmalarda, 0-18 aylar arasındaki bebeklerde antibiyotik kullanma oranları normal popülasyondan yüksek bulunmuştur. Bunun bağırsak florasının gelişimini değiştirerek yaşam boyu sağlığa olumsuz etkisi olabileceği belirlenmiştir. Aynı sorun yaşlılarda, bağışıklık sistemini etkileyen hastalığı olanlarda da önemlidir. Hastayı gelişebilecek olan bu istenmeyen etkilere karşı korumanın en önemli yolu gereksiz antibiyotiğe başlamamaktır. Sadece bakteriyel enfeksiyon olduğu şiddetle düşünülen ya da bu durum kanıtlanan hastalarda antibiyotik tedavisine başlanmalıdır.

Başlanan antibiyotik tedavisi yakından izlenmeli, hastada tedavi yanıtı alındığındaysa mümkün olan en kısa zamanda kullanılan antibiyotik kesilmelidir. Eğer antibiyotik ilişkili hasar oluşmuşsa buna neden olan antibiyotikler mutlaka kesilmelidir. Gelişen hasarı tedavi amaçlı bazı antibiyotiklerin verilmesi önerilmiştir. Bununla birlikte tekrarlar gözlenebilir.

PROBİYOTİKLERİN ETKİLERİ

Hasarı azaltma ya da iyileştirme amaçlı probiyotikler (yoğurt ve diğer fermente süt içeren kefir, vb içecekler) bağırsak florasının düzenlenmesinde kullanılabilirler. Probiyotik, sindirim kanalındaki mikrop topluluğunun ekolojik dengesini düzene sokmak, olası zararlı mikropların zararlı duruma gelmesini önlemek üzere verilen Lactobacillus acidophilus ve Bifidobacterium, vb. canlı mikroorganizmaları, maya kültürlerini içeren biyolojik ürünler olarak tanımlanabilir. Probiyotikler bakteriyel patojenlerle ilişkiye geçerek bağırsak işlevlerini iyileştirmeye etkili olurlar.

Cevap veren: Prof. Dr. Neşe Saltoğlu, İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

“ANTİBİYOTİK DİRENCİ TEDAVİ AÇISINDAN EN CİDDİ SORUNLARDAN BİRİ”

-Antibiyotik direnci nedir?

Antibiyotik direnci, son yıllarda sağlık alanında tedavi açısından karşılaşılan en ciddi sorunlardan biridir. Sorun, yalnızca bir hastanenin ya da bir bölgenin sorunu olmayıp tüm dünyayı ilgilendiren global bir boyut sergilemektedir. Antibiyotik direnci enfeksiyon hastalıklarının tedavisi için kullanılan antibiyotiklerin, etken olan mikroorganizmaya karşı daha önce etkiliyken daha sonra etkinliğini kaybetmesi olarak tanımlanır. Bu durum tedavisi kolay olarak düşünülen birçok enfeksiyon hastalığının tedavi edilememesine, hastaların bu nedenle daha fazla antibiyotik kullanmak ve daha uzun süre hastanede yatmak zorunda kalmasına, daha ağır klinik tablolarla karşılaşmalarına neden olmaktadır.

Bazen artan antibiyotik dirençleri nedeniyle enfeksiyon gelişen hastaları tedavi edebilecek etkili antibiyotik dahi bulunmamaktadır. Bu durum hastaların daha önce tedavi olabildikleri bu tür enfeksiyonlar nedeniyle hayatlarını kaybetme riskini de ortaya koymaktadır. Antibiyotik direncinin bakteriler arasında yayılabilmesi, sorunun hemen her toplumda görülmesine sebep olmaktadır.

Cevap veren: Prof. Dr. Oral Öncül, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

“NASIL ORTAYA ÇIKAR?”

-Antibiyotik direnci nasıl ortaya çıkar?

Enfeksiyon hastalıklarının tedavisi için uygun antibiyotik kullanılmadığı, gereksiz kullanıldığı ya da hekim önerileri dışında uygun süre ve dozda kullanılmaması sonucu ortaya çıkar. Enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde asıl amaç hedefteki enfeksiyona yol açan bakterilerin ortadan kaldırılmasıdır. Ortamdaki diğer bakterilerin bu tedaviden zarar görmemeleri planlanmalıdır. Bütün bakterileri ortadan kaldıracak güçlü tedaviler, oluşan boşluğu bu tedaviye dirençli olan ancak sayısal yetersizlik nedeniyle o zamana kadar tehdit oluşturamayan dirençli bakterilerin doldurmasıyla sonuçlanır. Bu durum ortamsayısal gücü ele geçiren dirençli bakterilerin enfeksiyonlarıyla sonuçlanır.

Cevap veren: Prof. Dr. Oral Öncül, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

BUNLARA DİKKAT!

1- Antibiyotikler, sadece bakterilere etkilidir. Virüslere etkili değildir. Bugün bilmekteyiz ki, sık görülen pek çok hastalığın altında virüsler vardır. Grip, nezle, bronşit gibi…
2- Eğer bir antibiyotik kullanmaya başladıysanız, onu reçete edildiği gibi tüm ilacı bitirecek şekilde kullanmalısınız. Kendinizi iyi hissetmeye başladığınızda ilacı yarıda kesip bırakmamalısınız.
3- Antibiyotiklerin gereğinden fazla ve uygunsuz kullanımı yan etkilere sebep olabilir. Uzun vadede ilacın etkisinin azalmasına yol açabilir.